İhsan Fazlıoğlu ile Medeniyet Okumaları: "Çin-İslâm Kültür Havzası: Kişiler ve Eserler" | Bölüm 1: Fizikî ve Beşerî Coğrafya ~ İhsan Fazlıoğlu Çalışmaları

İhsan Fazlıoğlu ile Medeniyet Okumaları: "Çin-İslâm Kültür Havzası: Kişiler ve Eserler" | Bölüm 1: Fizikî ve Beşerî Coğrafya

İhsan Fazlıoğlu ile Medeniyet Okumaları: "Çin-İslâm Kültür Havzası: Kişiler ve Eserler"

"Çin-İslâm Kültür Havzası: Kişiler ve Eserler" başlıklı dersin ilk bölümü olan "Fizikî ve Beşerî Coğrafya" konusu hakkındaki notlar aşağıda istifadenize sunulmuştur. Diğer alt başlıklara erişim için ilgili başlığın üzerine tıklayınız.

ALT BAŞLIKLAR:

I.Fizikî ve Beşerî Coğrafya

II. Tarihsel Süreç

III.İslâm ve Çin

IV.Çin’de Felsefe-Bilim Tarihi

V.Çin-İslâm Düşüncesi

I. Fizikî ve Beşerî Coğrafya

Yaklaşık 10 milyon km2’lik yüzölçümü ile dünyanın üçüncü büyük ülkesidir. 1,379 milyar (2016) nüfusu ile en kalabalık ülkedir. Bu yeni bir hadise değildir. Tarihte de hep böyle kalabalık idi. Tüm klasik tarih kitaplarının verdiği bilgiye göre her zaman en kalabalık ülke olmuştur. Çin denildiği vakit iki Çin anlaşılır: Birincisi “İç Çin” (Asıl/Merkezî Çin) dediğimiz Liaotung (Liaodung) körfeziyle Tonkin körfezi arasında kalan, okyanusa komşu olan ve yerleşimin daha yoğun olduğu bölge; ikincisi ise “Dış Çin” dediğimiz Tibet, Doğu Türkistan, Mançurya ve İç Moğolistan’ı içeren bölge.

Büyük bir coğrafya olduğu için çok farklı yüzey şekillerine sahiptir. Çok yüksek dağların (Everest gibi) yanında denizden 160 metre aşağıda olan çukur bölgelerin (Turfan gibi) de bulunduğu bir coğrafyadır. Çok çeşitli çöller vardır. Gobi ve Taklamakan çölleri buradadır. Aynı zamanda çok büyük havzalar vardır. Asıl Çin dediğimiz, yayların bulunduğu bölge tarih boyunca yoğun yerleşim yeri olmuştur. Bitki örtüsü ve iklimi benzer şekilde çok çeşitlidir. Bu hususların üzerinde durulmasının nedeni, İbn Haldûn (ö. 808/1406)’un “Coğrafya kaderdir” ifadesi ile doğrudan ilgilidir. Zira coğrafyayı iyi bilmezsek yani hem iklim ve bitki özelliklerini hem de hayvan çeşitlerini iyi bilmezsek oradaki yapıyı da iyi anlayamayız. Nitekim bunların hepsi insan üzerinde etkili olan şeylerdir. Hem dağ iklimi hem ekvatoral iklim hem çöl hem de ılıman iklim var. Yani çok çeşitlilik mevcuttur. Ama esas/merkezî Çin’de ise daha çok Muson rüzgarları ve yağmurları etkindir. Bol yağışlı bir bölgedir. Çok çeşitli ırmak ve nehirler olmasına karşın ilginç bir şekilde büyük göl yoktur.

Nüfusu dünyanın en kalabalık bölgesi olmasına rağmen simetrik dağılmamıştır. Belirli bölgeler çok yoğundur. Belirli bölgeler ise neredeyse kilometre başına bir kişi düşecek kadar tenhadır. Özellikle ovalara ve deltalara yığılmış bir nüfusu vardır. %93’ü Çinlidir (Han Çinlisi). Bu çok önemli bir rakamdır. Çok homojen bir nüfusu vardır. Tarihte ilk defa sistematik kültür emperyalizminin uygulandığı bir coğrafyadır. Yani ne kadar değişik kavim ve kabileler gelirse gelsin, belirli dönemlerde içe kapanıp yabancı unsurları Çinlileştirmek için özel bir politika gütmüşlerdir. Mesela Moğol istilasından sonra yabancı unsurları Çinlileştirmek için elinden geleni yapmışlardır ve bu 200 yıl sürmüştür. Nitekim bu politika hâlâ -özellikle Doğu Türkistan’da- devam etmektedir. Hatta şöyle bir ifadeleri vardır: “Çinlileri bile Çinlileştirmek”. Çünkü Çinliler de yabancı istilalar neticesinde kendi kültürlerinden uzaklaşabilirler. “Onları da Çinlileştirmek gerekir!” şeklinde siyasi bir slogan/mottoları mevcuttur. Bu bakımdan son derece homojen bir nüfusun olduğu söylenilebilir.

Modern dönemde (Komünist idaresinden sonra) yapılan incelemelere göre, %70’i herhangi bir dine mensup değildir. Buradaki en yaygın din Budizm (%6) ve İslâm’dır. Müslümanların çoğu -Tacikler hariç- Sünnî Hanefî’dir. Çok çeşitli Müslüman gruplar vardır. Bizim bildiğimiz genelde Uygur Türkleri’dir. Ama Özbek Türkleri, Tacikler, özellikle yerli Çinli Müslümanlar olan Hui’ler önemli bir kesimi teşkil eder. Çin’de -tahminen- toplamda 100 ile 150 milyon arasında Müslüman olduğu düşünülüyor. Bu Çin’e nispetle az görünse de Türkiye’nin nüfusu göz önünde bulundurulduğunda ne derece büyük bir nüfusu kapsadığı anlaşılmaktadır. 1930’da 40.000’e yakın camii vardır. Daha sonra bunlar yıktırılmıştır.

Tarım ağırlıklı bir coğrafyadır. Tarih boyunca da hep böyle idi. Nitekim şu an hâlâ milli gelirin %31’ini tarım oluşturur. Yılda 200 milyon ton pirinç üretilmektedir. 100 milyon ton buğday üretilmektedir. Pamuk ve şeker kamışı konusunda son derece üretken bir coğrafyadır. Yeraltı madenleri açısından zengin olmasına karşın işletme hususunda sıkıntıları mevcuttur. Büyük ve küçükbaş hayvancılık zayıftır. Buna karşın 400 milyona yakın domuz üretimi vardır. Ayrıca bir de denize kenarı olduğu için balık üretimi de iyidir. Küçük ölçekli sanayi konusunda gelişmiştir. Nitekim tarih boyunca Çinli denildiği vakit akla gelen şeylerden biri el zanaatlarıdır. Pek çok klasik Arapça tarih kitaplarında bu durum zikredilir. Bir de tabii ticaret erbabı bir millettir.

NOT: Konu ile ilgili bölümlere erişmek için aşağıdaki kısayol bağantılarına tıklayabilirsiniz:

I.Fizikî ve Beşerî Coğrafya

II. Tarihsel Süreç

III.İslâm ve Çin

IV.Çin’de Felsefe-Bilim Tarihi

V.Çin-İslâm Düşüncesi

AYRICA BAKABİLECEĞİNİZ BAŞLIKLAR

Prof. Dr. İhsan Fazlıoğlu ile Medeniyet Okumaları Notları

İçeriklere erişim için ilgili başlığın üzerine tıklayınız.